Altay Dörütü tarafımca kullanılagelen bir yazım şeklidir. (bkz."Denklemlerimiz")
Kuralı istisnasız her sözcüğün "seçilmiş harf" ile başlamasıdır. Bu biçimin yazın dünyasınca belirlenmiş başat bir ismi bulunuyorsa ne yazık ki bilmiyorum, bilenler yorum yazmak vasıtasıyla beni bilgilendirebilir.
Kurgulanımıyla yazanı zorlama ilkesine dayandığından bana şu yazım sanatlarını hatırlatıyor:
-Lipogram: Bir dilin seçilegelmiş bir harfini (geleneksel olarak en olmazsa olmazı olan ünlüyü) kullanmadan eser oluşturmaktır. (bkz. Fransız sanatçıların "Oulipo" akımı)
-Pangram: Bir tümce dahilinde her harfi en az bir kere kullanmaktır. Tümceyi uzattıkça her harfin kullanılma olasılığı kolaylıkla arttığından tümce ne kadar kısa tutulmuşsa sanatı o denli makbul olur.
-İsogram: Bir kere kullanılan harfin bir daha hiç kullanılmaması. Tümcenin geneline uyarlamak fazlasıyla güç olduğundan genelde sözcük temelinde kalır.
Altay Dörütü adına gelirsek kısmen tarafımca konulmuştur. "Kısmen" çünkü temelsiz koymuş sayılmam.
Ben bu biçimin sondan eklemeli dillerle kurgulanabileceği kanısındayım. Gayrı yapıdaki diller "özne" unsuru sebebiyle "baştan" darbe alıyorlar. Bu lisanlar sondan eklemeli diller niteliğinde bir aidiyetliği fiile yansıtmazlar. Kullanacakları zamirler de aynı harfle başlayamaz. Manadan kısılmış olur, olgunun tadını kaçırır. Bu sebeplerden ötürü "Altay".
"Dörüt" zira Nurullah Ataç sanat yerine dörüt sözcüğünü yeğlerdi. Kendisi Osmanlıca sözcüklerle hiç barışık olmadığından "ve, fakat, ama, lakin, zira" bağlaçlarını da kullanmazdı.* Malum, harfiniz tutmadığı vakit bu yöntem dahilinde tümceye bağlaç sokulamıyor. Bu bana Ataç'ın tutumunu çağrıştırdı.
Ol sebeplerle adı Altay Dörütü olmuştur. Dilerim sevilegelir.
*Hamiş: Nurullah Ataç'ın bahsi geçen bağlaç düşüncesine katılmıyorum. Lakin "tayyare" yerine "uçak" sözcüğünü bularak harika bir kalıt bırakmış Türkçe Emektarı Sabiha Yağızlar'a (takma adıdır) bir nevi teşekkürü borç bildim.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder